Prof. Dr. Ceyhan: Çiçek aşısını ABD ve birkaç Avrupa ülkesi üretebilir
HACETTEPE Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, maymun çiçeği virüsüne karşı yüzde 85 tesirli olduğu belirtilen çiçek virüsü aşısının 1972’de görülen son hadisenin akabinde dünyada üretiminin yasaklandığını söyledi. Ceyhan, 1990’da Körfez krizinde Saddam Hüseyin’in çiçek virüsünü biyolojik silah olarak kullanacağı argümanı üzerine ABD ve Batı Avrupa ülkelerinin çiçek aşısı üretmeye başlamasıyla aşıyı sakladıklarının ortaya çıktığını belirtti. Türkiye’de o yıllarda kendisinin de içinde bulunduğu komite kurulduğunu belirten Ceyhan, “O vakit Refik Saydam’da çiçek aşısının çok az ölçüde saklandığını söylediler sonra onu çoğaltmaya kalktık, çoğalmadı; zira canlı değildi virüs. Şu anda ABD ve Batı ülkelerinin birkaç tanesi bu aşıyı geliştirip çoğaltabilme imkanına sahip” dedi.
Avrupa, Kuzey Amerika, Avustralya ve Asya’da görülen maymun çiçeği virüsünde olumlu sonuç veren testlerin yapıldığı ülke sayısı, 18’e çıktı. Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, yeni, duyulmayan ya da çok az görülen hastalıkların aniden görülebileceğini belirtti. Ceyhan, “Bunun birincil nedeni, pandemi sırasında kendimizi uygun muhafazamız, hastalıklardan uzak durmamız, o nedenle de bu tip hastalıklara karşı bağışıklığımızın tam gelişmemesi, sonra da ansızın bütün önlemleri kaldırmamız. Bu türlü olunca da bağışıklığı yetersiz olan, aniden temasa son derece açık toplum haline geldik. Maymun çiçeği hastalığı da aslında beşerde çiçek yapan, sonra ortadan kaldırılan; lakin milyonları öldüren, kör bırakan virüsün akraba virüslerinden bir tanesi. İzole edildiği hayvanın ismi ile anılan, ‘sığır çiçeği’, ‘maymun çiçeği’, ‘domuz çiçeği? diye isimlendirdiğimiz değişik akrabaları var. Bu maymun çiçeği virüsü de maymunlarda ağır olarak hastalık yapmış; lakin sonra kemirgenler dahil birçok öbür hayvandan da bulaştığı gösterilmiş. Genelde endemik salgın formunda değil tek tek hadiseler biçiminde görülen hastalık oluşturdu. Pandeminin akabinde ABD ve Avrupa’ya sıçradı. Onlar olaylarını sıkı takip ettikleri için rapor ettiler. Muhtemelen dünyanın diğer yerlerinde de hastalık var” dedi.
‘HER ÜLKE AŞISINI SAKLAMIŞ’
Prof. Dr. Ceyhan, maymun çiçeği için özel aşı olmadığını; lakin öteki akrabaları olan virüsler için geliştirilmiş aşıların yaklaşık yüzde 85 esirgeyici olduğunu vurgulayarak, “Bunların içinde tabi en yaygın kullanılanı insan çiçek virüsü aşısı, sığır çiçek virüsü aşısı. Olağanda insanların elinde çiçek aşısı olmaması gerekir; zira çiçek hastalığı ortadan kaldırıldıktan sonra 1972’deki son görülen olaydan sonra bütün dünya, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) liderliğinde ülke önderleri bir ortaya geldi, kararlar imzalandı. Bunların yok edileceğine dair bütün ülkeler kelam verdi. DSÖ, laboratuvarları denetledi; çiçek aşısı, çiçek virüsü olmadığına dair kontroller yapıldı. Birinci kere bunun gerçek olmadığını 1990’da Körfez krizinde gördük. Bütün dünyada bir laf çıktı ‘Saddam’ın elinde biyolojik silah olarak hazırlanmış çiçek virüsü’ olduğuna dair. Bu dehşetli bir şey; bir hastalığı ortadan kaldırmış, sonra tedbirleri ortadan kaldırmışsınız. O yabanî virüsü ortama salarsanız çok sayıda insan ölür. Bunun üzerine bakıldı ki ABD aşı hazırladı, Batı Avrupa ülkeleri çabucak çiçek aşısı üretmeye başladı. Öğrendik ki kelamlar tutulmamış. Her ülke aşısını saklamış” diye konuştu.
‘TÜRKİYE’DE DE 1 AŞI SAKLANMIŞ; ANCAK ÖLMÜŞ’
Prof. Dr. Ceyhan, o yıllarda Türkiye’de kendisinin de içinde olduğu bir komite kurulduğunu kaydederek, “Biz gerekli önlemleri aldık. O ortada da o vaktin ismiyle Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi’nde bir çiçek aşısının çok az ölçüde saklandığını söylediler sonra onu çoğaltmaya kalktık, çoğalmadı; zira canlı değildi virüs. Bizim elimizde yoktu yani. Dünyanın birtakım ülkelerinde bu virüsün yasak olmasına karşın saklandığını o periyot öğrendik. Şu anda ABD ve Batı ülkelerinin birkaç tanesi bu aşıyı geliştirip çoğaltabilme imkanına sahip ancak şimdilik daha çok sığır çiçeği virüsü kullanılıyor. Daha fazla yayılım gösterilirse insan çiçek virüsü de geliştirip aşı halinde uygulanabilecek durumda. Herkes ne olur ne olmaz, diye saklamış virüsü. Şu anda bizim elimizde canlı çiçek virüsü yok, hasebiyle aşı geliştirecek bir virüs yok elimizde ve öbür bir ülke de size vermiyor aşıyı. Bu türlü bir tehlike durumunda evvel kendisini aşılıyor. Gerekirse muhakkak kümelere herkese değil pandemide olduğu üzere herkesin aşılanması durumu kelam konusu olmaz. Bilhassa hayvan temaslılarına, risk atında bulunan hayvanat bahçesi çalışanları, yurt dışında bu işin yaygın olduğu bölgelere gidip gelenlere uygulanması lazım fakat çabucak bir protokol oluşturulup, turizm dönemi başladığı için şayet o yolla girerse bizde de yayılabilir, buna yönelik tedbirler de alınması lazım” dedi.
‘TÜRKİYE’YE GELMEYECEK MANASINA GELMEZ’
Prof. Dr. Ceyhan, şu anda Türkiye’de olay olma mümkünlüğünün çok yüksek olmadığını da belirterek, “Ama bu Türkiye’ye gelemeyecek manasına gelmez bilhassa insan teması olaylar gelebilir. Bunun için kesinlikle ülkeye giriş çıkışlarda âlâ önlemler almalıyız. Yırtıcı hayvanlardan uzak durmak birincil önlem. Maymun beslemek, kemirgenler beslemek, bunlar riskli. Bir de bu hayvanların doğal hayat alanlarına yerleşim merkezi kurmak sağlık açısından çok akla yatkın değil. Onlardan beşere bulaşacak yüzlerce virüs var” diye konuştu.
Demirören Haber Ajansı / Yeni
News